الکتروموتور ضد انفجار EX

اطلاعاتی در مورد الکتروموتور ضد انفجار یا الکتروموتور EX

الکتروموتور ضد انفجار همان‌طور که از نام‌شان مشخص است، نسبت به ایجاد جرقه و وقوع اشتعال، ایمن هستند و همچنین قیمت الکتروموتور ضد انفجار بستگی به انواع مدل ها و قابلیت‌های آن دارد. ساختار الکتروموتور ضد انفجار طوری طراحی شده که در محیط‌هایی که به‌خاطر وجود گازها و مواد اشتعال‌زا، مستعد آتش‌سوزی هستند، مانع وقوع انفجار و آتش‌سوزی می‌شود.

به‌‌طور کلی در محیط‌‌هایی مانند معادن زیرزمینی‌، رنگ‌‌سازی و پالایشگاه‌‌ها که اکسیژن و مواد محترقه وجود دارند، با ایجاد جرقه‌ توسط موتور الکتریکی امکان اشتعال فراهم خواهد شد. الکتروموتور ex نیز برای همین منظور با ساختار و حفاظت خاص، طراحی و تولید می‌‌گردد. در واقع آب‌بندی آن‌‌ها به‌گونه‌‌ای است که مانع از ورود گازهای اشتعال‌‌زا می‌شود، همچنین جنس آن‌‌ها باید به‌‌گونه‌‌ای باشد که در طول زمان دچار خوردگی نشده تا دچار نشت نشود.

انواع الکتروموتور ضد انفجار

در حالت کلی برای عدم وقوع اشتعال، بدنه‌‌ی این الکتروموتورها طوری طراحی می‌‌شود که فضای داخلی آن، کمتر در مجاورت گازها و مواد محترقه‌‌ی بیرون قرار گیرد. بر همین اساس الکترو موتورهای ضد انفجار به‌طور کلی به دو نوع پوسته باز و پوسته‌ کاملا محصور تقسیم می‌‌گردند.

الکتروموتور ضد انفجار پوسته باز

در الکتروموتور ضد انفجار پوسته باز الکتروموتور ex یا ضد انفجار، دریچه‌هایی برای تهویه‌ی هوا به سیم‌پیچ‌های موتور تعبیه شده که با توجه به وجود این دریچه‌ها برای محیط‌هایی در معرض گاز‌های خطرناک و محترقه هستند، انتخاب مناسبی نیستند اما دارای سطوح حفاظتی خاصی می‌باشند که در برخی محیط‌های پرخطر با درجه‌ی حساسیت کمتر، مناسب‌اند.

به‌خاطر ساختار پوسته‌ای نسبتا باز این الکتروموتور و احتمال مجاورت جرقه‌ با گازها در زمان کارکرد موتور، احتمال وقوع خطر وجود خواهد داشت. اما این دسته الکتروموتورها نکات حفاظتی و ایمنی خاص خود را دارند و فریم آن‌ها مستحکم از آلیاژ ضد زنگ ساخته می‌شود و تمامی قطعات مثل بلبرینگ‌ها، شفت روتور و … از متریال مستحکم و مقاوم در برابر رطوبت و زنگ‌زدگی تولید می‌شوند.

نوع پوسته باز الکترو موتورهای ضد انفجار خود بر اساس نوع و درجه‌ی حفاظتی به 4 دسته‌ی متفاوت به شرح زیر تقسیم می‌گردند:

• الکتروموتور ضد آب

• الکتروموتور ضد پاشش آب

• الکتروموتور ضد رطوبت

• الکتروموتور کاملا محافظت شده

الکتروموتور ضد انفجار پوسته بسته

نوع پوسته بسته‌ی الکتروموتورها کاملا مقاوم و ایزوله تولید می‌شود و برای استفاده در محیط‌های مخاطره آمیز که گازهای اشتعال‌زا وجود دارند، مناسب‌اند. این نوع الکتروموتورها تا حد خیلی زیادی از جریان هوا به داخل و بیرون جلوگیری می‌کنند؛ البته بر اساس درجه‌ی نشت‌بندی و محافظت خود به دسته‌های متفاوتی تقسیم می‌شوند.

• الکتروموتورهای پوسته بسته بدون تهویه‌ی هوا

• الکتروموتورهای پوسته بسته با ورودی هوای مورد نیاز

• الکتروموتورهای پوسته بسته دارای فن خنک کننده

نکاتی برای انتخاب نوع الکتروموتور ضد انفجار

انتخاب و به‌کارگیری از الکتروموتورها بستگی به محیط کاری آن‌ها دارد و باید بر اساس درجه‌ی خطر محیط و وجود مواد محترقه‌ی موجود در محیط، اقدام به گزینش الکتروموتور مدنظر کرد. با تشخیص برخی مناطق کارخانه و صنایع به‌عنوان منطقه‌ی خطر و درجه‌ی خطر آن، بایستی‌که تجهیزات مناسب را به کار برد و هر چه‌قدر درجه خطر محیط بیشتر باشد، به تجهیزات بیشتری احتیاج دارد.
الکتروموتور‌های ضد انفجار تنها در مواردی که محیط مخاطره آمیز باشد، به‌کار گرفته می‌شوند. در مشخصات الکتروموتورها قید می‌‌شود که آیا می‌توان از آن‌ها در مناطق خطرناک استفاده کرد یاخیر.

بر همین اساس دو استاندارد NEC آمریکا و IEC اروپا اقدام به طبقه‌‌بندی درجه خطر محیط‌‌ها جهت کاربرد الکتروموتوها کرده‌‌اند.

استاندارد NEC آمریکا

به‌‌خاطر متفاوت بودن شرایط معادن در کشورهای مختلف، جزو استانداردهای جهانی محسوب نمی‌‌شوند و هر کشور قوانین و دستورالعمل‌‌های خاص خود را در این زمینه دارد. اما سایر محیط‌‌های خطرناک طبق ماده 500 استاندارد IEC آمریکا به سه کلاس مختلف تقسیم می‌‌شوند.

این کلاس‌ محیط‌ها را بر اساس نوع مواد اشتعال‌زای موجود، تقسیم‌بندی کرده‌‌اند.

• کلاس یک شامل محیط‌‌هایی می‌‌شود که امکان وجود گازهای قابل اشتعال در این محیط‌‌ها بالا هست.
• کلاس دو به مکان‌‌هایی اطلاق می‌‌شود که امکان ایجاد گرد و غبارهای قابل اشتعال در آن‌‌ها وجود دارد.
• کلاس سه نیز شامل محیط‌‌هایی می‌‌شود که فیبرها و تارهایی که امکان اشتعال‌‌شان بالا هست مانند پنبه و براده‌های چوب؛ در آن‌‌ها وجود دارد.

NEC هر یک از Class های سه‌گانه را بر حسب احتمال وجود مواد محترقه، به دو بخش با عناوین Division1 و Division2 تقسیم می‌كند. Division1 شامل محیط‌هایی است که مواد اشتعال‌زا در حالت عادی در آن‌ها وجود دارد و Division2 به محیط‌هایی اطلاق می‌شود که در شرایط کارکرد عادی فاقد هرگونه گاز، غبار و یا فیبرهای سوختنی هستند اما در شرایطی خاص، امکان ورود مواد اشتعال‌زا به محیط، وجود دارد.

استاندارد IEC اروپا

در اروپا و بیشتر کشورهای جهان، این استاندارد در نظر گرفته می‌‌شود.  Class1طبقه‌‌بندی این استاندارد فقط شامل فضاهایی می‌‌شود که گازها و بخارهای قابل اشتعال در آن‌‌ها وجود دارد. و در صنایع شیمیایی و هیدروکربنی در نظر گرفته می‌شود. در این استاندارد محیط‌ها بر حسب میزان گازهای اشتعال‌زا به سه منطقه یاZONE  تقسیم می‌گردند.

منطقه 0 یا ZONE

منطقه یا ZONE 0 شامل فضاهایی می‌شود که مستعد وجود گازها و بخارهای اشتعال‌زا و خطرناک است و به‌طور دقیق بیش از 1000 ساعت در سال، این نوع گازها در این محیط‌ها یافت می‌شود.

منطقه 1 یا ZONE

منطقه یا ZONE 1 به فضاهایی اطلاق می‌شود که در حالت معمول گازها و بخارهای اشتعال‌زا و خطرناک در آن وجود ندارد اما تحت شرایط‌های گوناگون در معرض این گازها قرار می‌گیرد و به‌طور دقیق بین 10 الی 1000 ساعت در سال، در این محیط‌ها گاز محترقه وجود دارد.

منطقه 2 یا ZONE

منطقه یا ZONE 2 شامل فضاهایی می‌شود که در حال عادی گازهای اشتعال‌زا در آن‌ها وجود ندارد یا در حدی نیست که ترکیب آن با هوا به‌قدری شود که قابل اشتعال باشد. به‌طور دقیق محیط‌هایی که مدت زمان وجود گازهای خطرناک در آن‌ها در طول سال کمتر از 10 ساعت است.

مناطق دارای غبار و فیبرهای محترقه بر اساس خطرناک بودن‌شان، در استاندارد IEC بر اساس zone 20 و zone 21 و zone 22 تعریف شده‌اند.

ضریب ایمنی الکتروموتور ضد انفجار

همان‌طور که گفتیم الکترو موتورهای ضد انفجار با میزان درجه‌ی حفاظت متفاوت برای مقاصد گوناگون طراحی و تولید می‌شوند. مقدار درجه‌ی حفاظت الکتروموتور ضد انفجار به‌صورت ضریب در نام آن قید می‌شود. این ضریب با حروف d و p و e و n بعد از عبارت ex که نشان دهنده‌ی الکتروموتور ضد انفجار است، نمایش داده می‌شود؛ میزان حفاظت الکترو موتورهای ضد انفجار به این ترتیب d>p>e>n می‌باشد.

الکترو موتور ex d

این مدل از الکتروموتور های ضد انفجار بوده و اگر انفجاری صورت بگیرد به هیچ عنوان انفجار و اتش سوز به فضای بیرون الکتروموتور انتشار نمی یابد و همچنین پوسته این مدل نسبت به سایر مدل ها ضخیم‌تر و سنگین‌تر می‌باشد.

الکترو موتور ex p

ساختار این مدل از الکتروموتورهای ضد انفجار که طبق استاندارد IEC در منطقه یا zone 1 کاربرد دارد؛ به‌گونه‌ای طراحی شده که فضای داخلی الکتروموتور توسط هوا یا گاز بی خطر تحت فشار قرار می‌گیرد و به این ترتیب از فضای بیرون جدا شده و احتمال وقوع انفجار، تا حد زیادی کم می‌شود.

الکترو موتور ex n

طراحی ساختار این الکتروموتورها همانند مدل‌های p و d به‌گونه‌ای نیست که امکان مجاورت اتمسفر خارجی با فضای داخلی الکتروموتور، وجود نداشته باشد. در ساخت این الکتروموتورها شرایطی لحاظ شده تا در هنگام کار موتور چه در شرایط عادی و حتی غیر عادی، هیچ گونه جرقه‌ای صورت نگیرد که بخواهد موجب انفجار محیط شود. این‌گونه الکتروموتورها جهت استفاده در zone 2 مناسب می‌باشند.

الکترو موتور ex e

نحوه‌ی حفاظت و ایمنی این مدل به‌مانند مدل ex n می‌باشد، البته با این تفاوت که در طراحی آن‌ها درجه‌ی حفاظتی بیش‌تر و تمهیدات بیش‌تری به‌کار رفته است.

هزینه این تجهیزات با توجه به نوع و درجه‌ی فرق می‌کند؛ بنابراین اگر در مهندسی یک محیط کاری به اشتباه ناحیه‌ی امنی را خطرناک طبقه‌بندی کنند، و یا برای مثال اگر ناحیه‌ای را که باید در منطقه‌ی خطر ۲ طبقه‌بندی کرد را منطقه‌ی خطر ۱ بداند؛ به ناچار باید هزینه بیش‌تری را صرف خرید الکتروموتور ضد انفجار با قابلیت بیش‌تر کرد. همچنین این الکتروموتورها هزینه‌ی نگه‌داری بیش‌تری نیز دارند.

برعکس اگر منطقه‌ی خطری به اشتباه جزو مناطق ایمن طبقه‌بندی گردد، ممکن است منجر به انفجار ناخواسته‌ای شود که پیامد‌های مالی و جانی بسیاری در پی داشته باشد و  البته برند شرکت را نیز مخدوش سازد. بنابراین طبقه‌بندی صحیح مناطق خطر از نظر هزینه نیز به‌مانند موضوع ایمنی مهم است.

حداکثر دمای کارکرد الکتروموتور ضد انفجار

تنها جرقه نیست که می‌تواند موجب شروع احتراق شود بلکه مجاورت گازها و بخارهایی با قابلیت بالقوه‌ی انفجار با یک سطح خیلی داغ هم می‌تواند موجب انفجار آن‌ها شود، بنابراین ضروری است كه حداكثر دمای سطح داخلی و خارجی الکترو موتورهای ضدانفجار نیز کنترل شود و دمای حداکثر آن، یک فاصله‌ی ایمنی با دمای احتراق گازهای موجود در محیط داشته باشد.

توصیه می‌شود كه دمای حداکثر کارکرد الكتروموتور حداقل 20 % كمتر از دمای احتراق گازهای قابل اشتعال موجود در محیط کاری الکتروموتور باشد. بر این اساس، دمای حداکثری سطح الکتروموتورهای ضد انفجار را در کلاس‌های دماییT1-T6  تقسیم بندی می‌کنند.

• :T1 تا بالای 450 درجه سلسیوس
• :T2 از 300 درجه تا 450 درجه سلسیوس
• :T3 از 200 درجه تا300 درجه سلسیوس
• T4 : از 135 درجه تا 200 درجه سلسیوس
• :T5 از 100درجه تا 135 درجه سلسیوس
• :T6 از85 درجه تا 100 درجه سلسیوس

کاربرد الکتروموتورهای ضد انفجار یا EX

همان‌طور که گفتیم در برخی مراکز صنعتی از قبیل صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، جایگاه‌های سوخت، رنگ سازی، داروسازی، کارخانجات سیمان، صنایع شیمیایی، خودروسازی، سیلوها و معادن و … با توجه به حساسیت و مخاطره آمیز بودن محیط، استفاده از تجهیزات نامناسب می‌تواند منجربه خطرات و صدمات جبران ناپذیری شود .الکتروموتورهای ضد انفجار نیز به همین منظور و برای کاهش خطرات استفاده از این تجهیزات در محیط‌های پر خطر، طراحی و تولید شده‌اند. به‌طور کلی مهم‌ترین و شاخص‌ترین کاربردهای این الکتروموتورها عبارت‌اند از:

• انتقال گازها و جابجایی سوخت
• در جایگاه‌های پمپبنزین و پمپ CNG
• اقسام میکسر و همزن
• در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی
• در صنایع رنگ‌سازی
• در کارخانه‌های ریسندگی و بافندگی
• در صنایع الکل سازی
• در صنایع نظامی و هسته‌ای
• در صنایع شیمیایی

قابلیت های موثر در عملکرد کارآمدتر الکتروموتور ضد انفجار

تا به‌حال در مورد مشخصات کلی و کاربرد و انواع الکتروموتورهای ضد انفجار توضیح دادیم، حالا می‌خواهیم بررسی کنیم که چه مواردی موجب این قابلیت ضدانفجار و اشتعال بودن در این گونه الکتروموتورها می‌شوند و در طراحی و ساخت آن‌ها چه مواردی لحاظ می‌شود.

نحوه طراحی الکتروموتور ضد انفجار

طراحی الکتروموتورهای ضد انفجار باید به‌گونه‌ای باشد که ماکزیمم فشار را تحمل کند، طبق استاندارد این میزان برای مخازن تحت فشار باید هشت بار (bar) بیش‌تر از فشار مطلق کاری باشد.

شرکت الکترومتحد عرضه کننده انواع الکتروموتور می باشد، برای خرید الکتروموتور ، خرید الکتروموتور ضد انفجار ، خرید الکتروموتور weg و … با ما در ارتباط باشید. برای دریافت مشاوره در مورد نحوه انتخاب الکتروموتور مناسب و یا قیمت و هزینه میتوانید با کارشناسان شرکت با شماره های : 02133114488 و  09122908412 تماس بگیرید.